Σύνδρομο Κροταφογναθικής Άρθρωσης (ΣΚΓΑ): Κλινική Εικόνα, Διάγνωση και Αντιμετώπιση

Εισαγωγή

Το σύνδρομο κροταφογναθικής άρθρωσης (ΣΚΓΑ), γνωστό και ως διαταραχή της κροταφογναθικής διάρθρωσης (Temporomandibular Joint Disorder – TMD), αποτελεί ένα σύνολο λειτουργικών διαταραχών που προσβάλλουν την κροταφογναθική άρθρωση (ΚΓΑ), τους μασητήριους μύες και τις σχετιζόμενες ανατομικές δομές. Η παθολογία αυτή επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών, με πόνο, δυσλειτουργία και περιορισμό κινήσεων της γνάθου.

Σύνδρομο κροταφογναθικής άρθρωσης – Ανατομία της ΚΓΑ

Η ΚΓΑ είναι μια σύνθετη διάρθρωση μεταξύ της κεφαλής του κόνδυλου της κάτω γνάθου και της κροταφικής γλήνης του κροταφικού οστού, με τον αρθρικό δίσκο (meniscus) να μεσολαβεί μεταξύ τους. Η λειτουργία της άρθρωσης συντονίζεται με την ενεργοποίηση των μασητήριων μυών (μασητήρας, κροταφίτης, έσω και έξω πτερυγοειδής μυς) και επιτρέπει κινήσεις όπως άνοιγμα, κλείσιμο, πλάγια και προθολική μετατόπιση της κάτω γνάθου.

Σύνδρομο κροταφογναθικής άρθρωσης – Αιτιολογία

Το ΣΚΓΑ μπορεί να προκληθεί από:

• Μυογενούς αιτιολογίας παράγοντες (μυϊκή δυσλειτουργία, βρουξισμός)

• Ενδαρθρικές διαταραχές (μετατόπιση δίσκου με ή χωρίς ανάταξη, εκφυλιστικές αλλοιώσεις)

• Τραύμα (οξεία ή χρόνιο μικροτραυματισμό)

• Ψυχογενείς παράγοντες (άγχος, κατάθλιψη, συναισθηματική ένταση)

• Δυσπλασίες ή αναπτυξιακές ανωμαλίες

• Συστηματικά νοσήματα (π.χ. ρευματοειδής αρθρίτιδα)

Κλινική Εικόνα

Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Πόνο στην ΚΓΑ, τους μασητήριους μυς ή/και την περιοχή του αυτιού

• Περιορισμένο εύρος κινήσεων της κάτω γνάθου (trismus)

• Ήχοι από την άρθρωση (κλικ, τρίξιμο)

• Αίσθημα «κλειδώματος» της γνάθου

• Κεφαλαλγίες, ωταλγία, αυχενική δυσκαμψία

• Ασύμμετρη κίνηση της γνάθου κατά την διάνοιξη

Διάγνωση

Η διάγνωση βασίζεται σε:

1. Αναλυτική λήψη ιστορικού (πόνος, διάρκεια, παράγοντες επιδείνωσης)

2. Κλινική εξέταση:

   • Ψηλάφηση της ΚΓΑ και των μυών

   • Εκτίμηση εύρους και συμμετρίας κινήσεων

   • Έλεγχος για ήχους άρθρωσης

3. Απεικονιστικές μέθοδοι:

   • Παντομογράφημα (ΟΡΤ)

   • Μαγνητική τομογραφία (MRI) για αξιολόγηση δίσκου και μαλακών μορίων

   • Αξονική τομογραφία (CT) για οστικές δομές

4. Ειδικές διαγνωστικές τεχνικές (αρθρογραφία, αρθροσκόπηση)

Θεραπευτική Προσέγγιση

Η θεραπεία του ΣΚΓΑ είναι συντηρητική στο 80-90% των περιπτώσεων. Η προσέγγιση πρέπει να είναι πολυπαραγοντική και σταδιακή:

1. Συντηρητική Αντιμετώπιση

• Ενημέρωση & καθησύχαση του ασθενούς

• Αλλαγές στον τρόπο ζωής (αποφυγή σκληρών τροφών, κακών συνηθειών – π.χ. μάσηση αντικειμένων)

• Φυσικοθεραπεία & κινησιοθεραπεία

• Φαρμακευτική αγωγή: ΜΣΑΦ, μυοχαλαρωτικά, αντικαταθλιπτικά (σε χρόνιες περιπτώσεις)

• Νάρθηκες σύγκλεισης (stabilization splints ή anterior positioning splints)

• Ψυχολογική υποστήριξη σε περιπτώσεις έντονου στρες ή άγχους

2. Επεμβατική Θεραπεία (σε επιλεγμένες περιπτώσεις)

• Αρθροπαρακέντηση (arthrocentesis)

• Αρθροσκόπηση

• Ανοικτή χειρουργική επέμβαση (δισκοπλαστική, δισκοεκτομή, αρθροπλαστική) – όταν υπάρχει σοβαρή παθολογία (π.χ. ανθεκτική μετατόπιση δίσκου χωρίς ανάταξη, αγκύλωση, εκφυλιστική αρθροπάθεια)

Συμπεράσματα

Το  Σύνδρομο Κροταφογναθικής Άρθρωσης ΚΓΑ είναι μια πολυπαραγοντική διαταραχή με ευρεία κλινική εικόνα, που απαιτεί συστηματική αξιολόγηση και εξατομικευμένη προσέγγιση. Η έγκαιρη διάγνωση και η συντηρητική θεραπεία στις περισσότερες περιπτώσεις οδηγούν σε σημαντική βελτίωση της λειτουργίας και ανακούφιση των συμπτωμάτων.

Ο ρόλος του στοματικού και γναθοπροσωπικού χειρουργού είναι καθοριστικός τόσο στη διαφορική διάγνωση όσο και στην εφαρμογή εξειδικευμένων επεμβατικών τεχνικών όταν αυτές απαιτούνται.