Ένας φρονιμίτης, γνωστός και ως τρίτος γομφίος, είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει προβλήματα όταν παραμένει έγκλειστος ή ημιέγκλειστος μέσα στη γνάθο. Η χειρουργική εξαγωγή ενός έγκλειστου φρονιμίτη γίνεται συχνά για να προστατευτούν οι δεύτεροι γομφίοι από βλάβες ή μετακινήσεις από τη πίεση που ασκείται. Μετά την εξαγωγή απαιτείται φροντίδα και σωστή επούλωση για την αποφυγή επιπλοκών.
Τι είναι ο φρονιμίτης;
Ο φρονιμίτης είναι το τελευταίο δόντι που εμφανίζεται στο στόμα, αλλά συχνά φέρνει μαζί του προβλήματα και ερωτήματα για την υγεία των δοντιών μας.
Ο μέσος ενήλικας έχει στην ηλικία των 18 χρονών 32 δόντια, 16 στην άνω γνάθο και 16 στην κάτω. Κάθε ένα από τα δόντια μέσα στο στόμα έχει συγκεκριμένη ονομασία, θέση και λειτουργία.
Τα δόντια που βρίσκονται μπροστά στο στόμα (τομείς, κυνόδοντες, προγόμφιοι) έχουν σαν αποστολή την σύλληψη και κόψιμο των τροφών σε μικρότερα κομμάτια.
Τα πίσω δόντια (γομφίοι) χρησιμεύουν στο να λειοτριβούν την τροφή μετατρέποντάς την κατάλληλη για κατάποση.
Γιατί ο φρονιμίτης προκαλεί προβλήματα;
Ωστόσο το μέσο στόμα έχει χώρο για την πλήρη ανατολή και διευθέτηση στις γνάθους μόνο για 28 δόντια. Μπορεί να αποβεί πολύ δύσκολο και επώδυνο να διευθετηθούν 32 δόντια στον χώρο που προβλέπεται για 28.
Τα 4 δόντια που καλούνται να χωρέσουν στον παραπάνω χώρο είναι οι 3οι γομφίοι, ή φρονιμίτες.
Έγκλειστος και ημιέγκλειστος φρονιμίτης
Φρονιμίτης και Διαδικασία Αφαίρεσης
Η αφαίρεση ενός φρονιμίτη μπορεί να πραγματοποιηθεί με τοπική αναισθησία, ενδοφλέβια καταστολή (μέθη) ή, σε ειδικές περιπτώσεις, με ολική αναισθησία, ανάλογα με την πολυπλοκότητα της εξαγωγής και τις ανάγκες του ασθενούς.
Οι επεμβάσεις αυτές διενεργούνται με απόλυτη ασφάλεια από τον Γναθοχειρουργό Παναγιώτη Σεννή, σε συνεργασία με έμπειρους αναισθησιολόγους, εντός πλήρως εξοπλισμένου ιατρικού περιβάλλοντος που πληροί όλα τα πρωτόκολλα ασφαλείας.
Ο τύπος της αναισθησίας που θα χρησιμοποιηθεί στην εξαγωγή φρονιμίτη, καθώς και οι ιδιαιτερότητες της εξαγωγής του φρονιμίτη (όπως η εγγύτητα με το κάτω φατνιακό νεύρο, η σχέση με το ιγμόρειο άντρο κ.ά.), θα αξιολογηθούν και θα συζητηθούν αναλυτικά κατά την κλινική εξέταση, με απαντήσεις σε κάθε ερώτηση του ενδιαφερόμενου ασθενούς.
Πότε χρειάζεται να αφαιρεθούν οι φρονιμίτες;
Οι φρονιμίτες, ή τρίτοι γομφίοι, είναι τα τελευταία δόντια που ανατέλλουν στο στόμα, συνήθως μεταξύ 17 και 25 ετών. Όταν ανατέλλουν σωστά και περιβάλλονται από υγιή ούλα, δεν απαιτείται η αφαίρεσή τους.
Δυστυχώς, αυτό δεν συμβαίνει συχνά. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η ανατολή τους παρεμποδίζεται λόγω έλλειψης χώρου στις γνάθους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να παραμένουν έγκλειστοι (κάτω από τα ούλα ή το οστό) ή ημιέγκλειστοι (να προβάλλουν μερικώς στο στόμα).
Τι προβλήματα προκαλούν οι έγκλειστοι φρονιμίτες;
Οι φρονιμίτες σε λάθος θέση μπορεί να δημιουργήσουν πολλαπλά προβλήματα στη στοματική υγεία:
1. Φλεγμονές και λοιμώξεις (περιστεφανίτιδα)
Όταν ο φρονιμίτης είναι ημιέγκλειστος, το μικρό άνοιγμα στα ούλα γύρω του επιτρέπει την είσοδο βακτηρίων. Αυτό οδηγεί σε φλεγμονή των ούλων (περιστεφανίτιδα), με συμπτώματα όπως:
-
Οίδημα (πρήξιμο)
-
Πόνος
-
Δυσκολία στο άνοιγμα του στόματος
-
Πυρετός σε ορισμένες περιπτώσεις
2. Πίεση στα γειτονικά δόντια και ορθοδοντικές μετακινήσεις
Οι φρονιμίτες, προσπαθώντας να ανατείλουν σε ανεπαρκή χώρο, μπορεί να σπρώχνουν τα παρακείμενα δόντια, προκαλώντας:
-
Συνωστισμό
-
Αλλοίωση της οδοντικής σύγκλεισης
-
Ανατροπή του ορθοδοντικού αποτελέσματος (σε άτομα που έχουν φορέσει σιδεράκια)
3. Κύστες και καλοήθεις όγκοι
Το σοβαρότερο πρόβλημα σχετίζεται με τον σχηματισμό κύστεων ή ακόμα και καλοήθων όγκων γύρω από έγκλειστους φρονιμίτες. Αυτές οι βλάβες μπορούν να οδηγήσουν σε:
-
Καταστροφή του οστού της γνάθου
-
Βλάβες στα γειτονικά δόντια
-
Πόνο και διόγκωση
Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, το ποσοστό εμφάνισης κύστεων ή καλοήθων όγκων γύρω από έγκλειστους φρονιμίτες κυμαίνεται μεταξύ 32% και 35%. Επιπλέον, η πιθανότητα να εμφανίσει κάποιος πρόβλημα από φρονιμίτη κατά τη διάρκεια της ζωής του φτάνει το 65%.
4. Τερηδόνα και περιοδοντικά προβλήματα
Με την πάροδο της ηλικίας, οι φρονιμίτες δυσκολεύονται στον καθαρισμό, αυξάνοντας τον κίνδυνο για:
-
Τερηδόνα, τόσο στο φρονιμίτη όσο και στο διπλανό δόντι
-
Περιοδοντικά νοσήματα, δηλαδή φλεγμονές και απώλεια στηρίγματος των ούλων
Πλεονεκτήματα της έγκαιρης εξαγωγής φρονιμίτη
Η προληπτική εξαγωγή των έγκλειστων ή ημιέγκλειστων φρονιμιτών σε νεαρή ηλικία (συνήθως πριν τα 25) προσφέρει:
-
Μειωμένες επιπλοκές μετά την επέμβαση
-
Ταχύτερη επούλωση των ιστών
-
Πρόληψη εμφάνισης κύστεων, φλεγμονών ή ορθοδοντικών μετακινήσεων
Διάγνωση & Αξιολόγηση των Φρονιμιτών
Η σωστή κλινική και ακτινογραφική αξιολόγηση είναι καθοριστική για την απόφαση εξαγωγής. Ο γναθοχειρουργός ή ο οδοντίατρος εξετάζει:
-
Τη θέση του φρονιμίτη μέσα στη γνάθο
-
Τη σχέση με σημαντικές ανατομικές δομές, όπως το κάτω φατνιακό νεύρο ή το ιγμόρειο άντρο
-
Την παρουσία φλεγμονής, κύστης ή πόνου
Η πανοραμική ακτινογραφία ή η αξονική τομογραφία (CBCT) δίνουν την πλήρη εικόνα για τον σχεδιασμό της επέμβασης.
Η σημασία της πρόληψης και της πρώιμης διάγνωσης
Η έγκαιρη διάγνωση στην εφηβική ηλικία βοηθά:
-
Στην πρόληψη σοβαρών μελλοντικών προβλημάτων
-
Στην επιλογή του κατάλληλου χρόνου για εξαγωγή
-
Στην ελαχιστοποίηση των επιπλοκών
Συνήθως, οι ασθενείς παραπέμπονται από τον γενικό οδοντίατρο, τον ορθοδοντικό ή απευθύνονται απευθείας σε γναθοχειρουργό για εξειδικευμένη αξιολόγηση.
Φρονιμίτης - Συχνές Ερωτήσεις
Πρέπει να αφαιρώ πάντα τους φρονιμίτες;
Όχι απαραίτητα. Οι φρονιμίτες που έχουν ανατείλει πλήρως, βρίσκονται σε σωστή θέση και περιβάλλονται από υγιή ούλα, δεν χρειάζεται να αφαιρεθούν. Ωστόσο, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, δεν υπάρχει επαρκής χώρος στις γνάθους, με αποτέλεσμα να παραμένουν έγκλειστοι ή ημιέγκλειστοι και να προκαλούν προβλήματα.
Σε ποια ηλικία πρέπει να αφαιρούνται οι φρονιμίτες;
Η βέλτιστη ηλικία για την εξαγωγή είναι πριν τα 25 έτη, καθώς σε νεότερους ασθενείς η ανάρρωση είναι ταχύτερη, τα οστά πιο εύπλαστα και οι επιπλοκές λιγότερες. Ιδανικά, η διάγνωση και αξιολόγηση γίνεται στην εφηβεία ή νωρίς στην ενήλικη ζωή.
Πονάει η εξαγωγή φρονιμίτη;
Η εξαγωγή φρονιμίτη δεν πονάει, καθώς πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία, μέθη ή ολική αναισθησία, ανάλογα με την περίπτωση. Μετά την επέμβαση, ο πόνος είναι συνήθως ήπιος και ελέγχεται με παυσίπονα και αντιφλεγμονώδη.
Πόσο διαρκεί η ανάρρωση μετά από εξαγωγή φρονιμίτη;
Η πλήρης επούλωση διαρκεί περίπου 7–10 ημέρες, ανάλογα με την περίπτωση και την ηλικία του ασθενούς. Στις πρώτες 2–3 ημέρες ενδέχεται να υπάρχει οίδημα, ήπιος πόνος ή δυσκολία στο άνοιγμα του στόματος, τα οποία υποχωρούν σταδιακά.
Ποια είναι τα σημάδια ότι πρέπει να αφαιρέσω τον φρονιμίτη μου;
Σημάδια που δείχνουν ότι χρειάζεται εξαγωγή:
-
Πόνος στο πίσω μέρος της γνάθου
-
Πρήξιμο ή ερυθρότητα στα ούλα γύρω από το δόντι
-
Δυσκολία στη μάσηση ή στο άνοιγμα του στόματος
-
Συχνές φλεγμονές ή περιστεφανίτιδα
-
Συνωστισμός στα μπροστινά δόντια
-
Ορατή κλίση ή μερική ανατολή του φρονιμίτη
Μπορεί ένας φρονιμίτης να προκαλέσει στραβά δόντια;
Ναι. Η πίεση που ασκεί ένας φρονιμίτης όταν προσπαθεί να ανατείλει σε περιορισμένο χώρο, μπορεί να μετακινήσει τα γειτονικά δόντια και να χαλάσει την ευθυγράμμιση, ακόμα και αν έχει προηγηθεί ορθοδοντική θεραπεία.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι αν δεν αφαιρεθεί ένας έγκλειστος φρονιμίτης;
Η μη εξαγωγή ενός προβληματικού φρονιμίτη μπορεί να οδηγήσει σε:
-
Φλεγμονές ή αποστήματα
-
Κύστεις ή όγκους στην περιοχή
-
Καταστροφή του οστού ή γειτονικών δοντιών
-
Συστηματικές λοιμώξεις σε σοβαρές περιπτώσεις
Η πρόληψη μέσω έγκαιρης αφαίρεσης είναι η πιο ασφαλής επιλογή.
Πόσο κοστίζει η εξαγωγή φρονιμίτη;
Το κόστος εξαρτάται από:
-
Τη θέση και πολυπλοκότητα του δοντιού (απλή ή χειρουργική εξαγωγή)
-
Το είδος της αναισθησίας (τοπική, μέθη ή ολική)
-
Τον ιατρό και το ιατρικό περιβάλλον όπου θα γίνει η επέμβαση
Ο γναθοχειρουργός θα σας δώσει πλήρη εκτίμηση κόστους κατά την εξέταση.
Τι μπορώ να φάω μετά την εξαγωγή φρονιμίτη;
Τις πρώτες 2–3 ημέρες μετά την επέμβαση:
-
Κατανάλωση μαλακών, κρύων ή χλιαρών τροφών (π.χ. γιαούρτι, σούπα, πουρές)
-
Αποφυγή σκληρών, τραγανών ή ζεστών φαγητών
-
Αποχή από αλκοόλ, καφέ, καλαμάκια και κάπνισμα
Η σωστή διατροφή βοηθά στην επούλωση και στην πρόληψη επιπλοκών όπως το ξηρό φατνίο.
Τι είναι το «ξηρό φατνίο» (dry socket);
Το ξηρό φατνίο είναι μια επιπλοκή μετά από εξαγωγή δοντιού, όταν ο θρόμβος αίματος αφαιρεθεί ή δεν σχηματιστεί σωστά. Προκαλεί έντονο πόνο, δυσάρεστη γεύση και καθυστερημένη επούλωση. Είναι σπάνιο, αλλά αντιμετωπίζεται εύκολα από τον θεράποντα ιατρό.
Ποιος είναι ο κατάλληλος γιατρός για εξαγωγή φρονιμίτη;
Η εξαγωγή απλού φρονιμίτη μπορεί να γίνει από γενικό οδοντίατρο. Όμως για έγκλειστους ή δύσκολους φρονιμίτες, συνιστάται η εξαγωγή να γίνεται από στοματικό και γναθοπροσωπικό χειρουργό (γναθοχειρουργό), με εμπειρία σε πολύπλοκες περιπτώσεις και με τη χρήση κατάλληλης αναισθησίας.